Olej kokosowy zrobił niedawno prawdziwą furorę wśród osób dbających o zdrowe odżywianie i pielęgnujących urodę naturalnymi sposobami. Przypisuje mu się szereg wspaniałych właściwości, wydaje się też, że można stosować go niemal do wszystkiego. Jest polecany i w kuchni, i w łazience. Przez pewien czas był jednak demonizowany i odradzany, głównie ze względu na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, kojarzonych z cholesterolem i z problemami z krążeniem. Jak więc przedstawia się aktualny status oleju kokosowego, czy warto go stosować i czego można się po nim spodziewać?
Olej kokosowy - czym się wyróżnia?
Drzewo o nazwie Cocos nucifera dostarcza kokosów powszechnie stosowanych w diecie ludzi zamieszkujących kraje tropikalne. Nazwa tej rośliny, oznaczająca "drzewo życia", świetnie oddaje mnogość zastosowań i korzyści, jakie można czerpać z jej owoców. Z racji tego, że palma kokosowa jest tak wszechstronnym surowcem, stanowi ona niezwykle ważny składnik gospodarki gorących regionów świata.
Coraz popularniejszy nie tylko w tropikach olej kokosowy uzyskuje się z miąższu dojrzałych owoców palmy kokosowej, zwanego koprą. Olej kokosowy zamknięty w pojemniku w temperaturze poniżej 25 stopni Celsjusza ma postać stałą - jest biały i przypomina raczej masło. Po podgrzaniu zmienia konsystencję na ciekłą i traci barwę.
Olej kokosowy składa się w około 60% z kwasu laurynowego, który może zostać wykorzystany przez organizm do produkcji monolauryn wykazujących właściwości bakterio- i wirusobójcze. Większość kwasów tłuszczowych, które wchodzą w skład oleju kokosowego, to kwasy nasycone, a więc potencjalnie źle wpływające na zdrowie. Na szczęście jednak są to kwasy średniołańcuchowe, które nie wykazują tak negatywnego oddziaływania na układ krwionośny człowieka.
Właściwości oleju kokosowego
Olej kokosowy zyskał popularność zwłaszcza ze względu na swoje właściwości oraz wpływ na zdrowie. Zalety oleju kokosowego można podzielić na te, które wiążą się ze spożywaniem go oraz na te, które wynikają ze stosowania go jako kosmetyku.
1. Olej kokosowy jako produkt spożywczy:
- zawiera trójglicerydy średniołańcuchowe (MCT), które stanowią szybko
- przyswajalne źródło energii.
- przyspiesza spalanie kalorii, zwiększając wydatek energetyczny organizmu.
- zawiera kwas laurynowy, pomocny w leczeniu zakażeń.
- zmniejsza łaknienie, a tym samym ilość przyjmowanych kalorii.
- nie przyczynia się, jak wiele innych tłuszczy, do powstawania złogów cholesterolu w naczyniach krwionośnych.
Wspomaga przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K),
Wspomaga zdrowie jelit i nie obciąża ich.
2. Olej kokosowy jako kosmetyk:
- nawilża skórę i chroni ją przed pękaniem.
- działa jak stabilny filtr przeciwsłoneczny (blokuje około 20% promieni UV),
- chroni włosy przed uszkodzeniami mechanicznymi,
- pomaga usuwać przebarwienia skóry,
- spowalnia proces starzenia się komórek,
- pomaga w sytuacji silnego przesuszenia skóry lub włosów, odbudowuje barierę lipidową,
- przyspiesza gojenie się ran.
Jaki olej kokosowy wybrać?
Decyzja sprowadza się nie tylko do oleju od konkretnego producenta, ale także do wyboru pomiędzy olejem rafinowanym a nierafinowanym. Te dwa rodzaje oleju kokosowego mają inne zastosowania i cechują się innymi właściwościami. Podczas gdy olej rafinowany nadaje się głównie do smażenia, ze względu na wysoką odporność na temperaturę oraz brak zapachu i smaku, olej nierafinowany znajduje mnóstwo innych zastosowań. Czym różnią się te dwa typy oleju?
1. Olej rafinowany
Rafinacja oznacza poddanie oleju kokosowego działaniu wysokich temperatur. Niekiedy do rafinowania oleju kokosowego stosuje się także specjalne środki chemiczne. Ten proces pozbawia go nie tylko charakterystycznego zapachu, ale także mnóstwa substancji w nim zawartych, w tym substancji bardzo korzystnych dla zdrowia. Olej rafinowany jest przejrzysty, ma długi okres przydatności do użycia, nie pachnie, ale też niewiele zdziała dla zdrowia czy urody. Wszystkie te zabiegi w procesie produkcji mają na celu wydłużenie daty ważności oleju. Niekiedy poddaje się go dodatkowo zabiegom wybielania, utwardzania lub ponownego aromatyzowania.
2. Olej nierafinowany
Bywa też spotykany pod nazwą "nieoczyszczony", "extra virgin" lub "tłoczony na zimno". Wszystko to oznacza, że olej nie był rafinowany - nie poddawano go wysokiej temperaturze. Olej nieoczyszczony ma delikatny, choć charakterystyczny kokosowy zapach i smak. Kosztuje więcej, niż rafinowany olej kokosowy, głównie ze względu na mechaniczną metodę tłoczenia oraz na krótszy okres przydatności. Zawiera jednak o wiele więcej składników odżywczych i substancji, które mogą korzystnie wpływać na zdrowie. Zdecydowanie warto więc inwestować w nieoczyszczony olej, zarówno do pielęgnacji ciała, jak i do gotowania.
Można także kupić olej kokosowy oznaczony jako "virgin". Na proces jego pozyskiwania składają się trzy etapy. Pierwszy to fermentacja miąższu, drugi - odwirowanie lub ogrzanie, by pozbyć się wody, a trzeci - chłodzenie. Olej virgin, podobnie jak nierafinowany, zawiera wszystkie wartości odżywcze, nadaje się więc zarówno do użycia w kuchni, jak i do pielęgnacji ciała.
Zastosowanie oleju kokosowego w kuchni
Zalecane dzienne spożycie oleju kokosowego to 3-4 łyżeczki. Warto zwrócić uwagę na fakt, że ma on niską temperaturę dymienia - dlatego nierafinowany nie nadaje się do smażenia w wysokich temperaturach. Ponad to, olej kokosowy ma specyficzny aromat i smak, który z pewnością przypadnie do gustu wielbicielom orientalnych kuchni, jednak niekoniecznie każdej osobie, która go spróbuje. Olej kokosowy w kuchni stosuje się oprócz smażenia i pieczenia także:
- do deserów (placki, naleśniki, kremy),
- do smarowania chleba zamiast masła,
- do koktajli,
- do różnych dań jako dodatek (zupy, zapiekanki, curry).
Niektórzy obawiają się, że olej kokosowy może zmieniać smak potraw - nie wszędzie pasuje przecież kokosowa nuta. Dobrej jakości nierafinowany olej kokosowy pachnie podczas smażenia i pieczenia, jednak w potrawach jest niemal niewyczuwalny. Zmieniać smak może za to wtórnie aromatyzowany olej rafinowany, często używany do smażenia ze względu na wyższą temperaturę dymienia.
Zastosowanie oleju kokosowego w kosmetyce
Olej z owoców palmy kokosowej ma także bardzo szerokie zastosowanie w pielęgnacji ciała. Świetnie sprawdza się do smarowania skóry odwodnionej, szorstkiej, pękającej - odnawia jej warstwę lipidową i przywraca gładkość. Jak jeszcze, oprócz formy kremu, można zastosować olej kokosowy w pielęgnacji?
- do włosów (niektóre rodzaje włosów, przede wszystkim wysokoporowate, mogą źle reagować na ten olej, stawać się obciążone lub napuszone),
- na twarz zamiast kremu (tutaj również należy uważać - olej kokosowy świetnie działa na niektóre typy skóry, jednak cera skłonna do zapychania raczej nie będzie na niego dobrze reagowała),
- zamiast pianki do golenia,
- do zmiękczania skóry na stopach i skórek wokół paznokci,
- do mycia zębów lub do płukania jamy ustnej,
- jako baza do domowych kosmetyków (na przykład peelingu),
do demakijażu.
Wielu rodziców używa też oleju kokosowego do pielęgnacji delikatnej skóry niemowląt. Szczególnie dobrze sprawdza się jako balsam do ciała, zamiast oliwki, kremu na odparzenia oraz do inhalacji przy przeziębieniach (zmieszany z olejkiem miętowym).
Kupno i przechowywanie oleju
Gdzie kupić olej kokosowy i jak go przechowywać? Choć jest dziś dostępny w wielu marketach, nadal warto znaleźć jeden, sprawdzony i polecany sklep ze zdrową żywnością lub farmaceutyczny. Duży wybór takich miejsc i korzystnych ofert cenowych znajdzie się w internecie. Olej należy przechowywać w zakręconym pojemniku, poza zasięgiem promieni słonecznych, w temperaturze pokojowej. Podczas upałów można przechowywać go w lodówce, pamiętając, że temperatura poniżej 25 stopni Celsjusza zmienia olej kokosowy w białe "masło". Aby przywrócić mu płynną konsystencję, wystarczy zanurzyć pojemnik w ciepłej wodzie.
Cena oleju kokosowego zależy od tego, czy jest on rafinowany, czy nie. Nierafinowany ma lepsze właściwości, lecz jest też wyraźnie droższy. Warto jednak zainwestować, szczególnie chcąc stosować go do celów kosmetycznych. Olej rafinowany nie będzie tu skuteczniejszy od zwykłego oleju rzepakowego. Z kolei sprawdzi się doskonale do smażenia w wysokich temperaturach.
red
